اگر کسی بخواهد اخلاق و رفتار خود را چک کند و بعد اصلاح کند، چه اموری در اولویت قرار می گیرند؟ چگونه؟
در پاسخ باید عرض کنیم سوالتان بسیار کلی است چه هر عادتی به روشی کسب و یا ترک می شود لذا برای جواب نیازمند اطلاعات بیشتری هستیم. اما با وجود این نکات کلی زیر تقدیم می گردد:
قبل از بیان موارد خاص عرض می کنیم به طور کلی هر کسی باید خود را ارزیابی کند که اهل کجا است. اهل ولایت خدا و اردوگاه اهل بیت ع است یا خدای ناکرده اهل ولایت شیطان و اردوگاه دشمنان خدا است. علامت آن این است که ببیند اگر باز هم صحنه ای مانند کربلا و عاشورا پیش بیاید,  در کدام طرف خواهد بود. اگر مطمئن شود که در طرف امام حسین ع خواهد بود و تا پای جان ایستادگی خواهد کرد, بداند که هیچ مشکلی در دنیا و آخرت نخواهد داشت و مورد شفاعت ایشان قرار خواهد گرفت. اما اگر شک داشت بکوشد تا به یقین برسد, زیرا تنها کسانی اهل نجات هستند, که مورد قبول و رضایت خداوند و اهل بیت ع به خصوص امام زمان عج هستند و مور شفاعت ایشان قرار می گیرند.

و اما مواردی که باید به خصوص مورد تفحص قرار بگیرد.
- امور اعتقادی:
مقصود از اصلاح اعتقادات، مسائلی است که مربوط به اصول دین مثل توحید و نبوّت و امامت و معاد یا زیر شاخه های اینها باشد، به این ترتیب که شخص بعد از انکار یا شک در این امور، در پی کسب یقین برآید و از راه دلایل محکم عقلی دوباره به اعتقاد درست باز گردد.
برای این منظور سه راه پیشنهاد می شود:
1) یافتن یک شخص متخصصّ در امور اعتقادی ــ حتماً باید متخصص باشد نه صرفاً مطلع ــ و تماس مداوم داشتن با وی به مدّت طولانی. اگر چنین موردی را در محلّ زندگی یا تحصیل خود بیابید بهترین گزینه خواهد.
2) مطالعه کتب اعتقادی معتبر، نظیر مجموعه آثار شهید مطهری. این راه، افزون بر رفع بسیاری از مشکلات اعتقادی، ثمرات بسیار زیادی نیز در پی خواهد داشت. برای مثال اگر حضرت عالی تنها موفق به مطالعه جلد اوّل یا دوم مجموعه آثار شهید مطهری شوید، در مباحث اعتقادی، خود را بسیار تواناتر و سرآمدتر از همسالان خود خواهید یافت؛ که پیامد مثبت آن پدید آمدن حسّ خودباوری، خودشکوفایی و علاقه به مطالعه و تحقیق و...است.
البته باید توجه داشت که در خواندن کتب غیر درسی اصراری بر فهم کامل مطالب کتاب نیست. لذا نباید در مطالعه غیر درسی دچار وسواس شد. خواندن چندین کتاب غیر درسی در یک موضوع یا چند موضوع، معمولاً پرثمرتر از خواندن چند باره ی یک کتاب است. آنچه در این باره لازم است جدّی گرفته شود مستمرّ بودن مطالعه است نه دقّت زیاد؛ چون در اثر کثرت مطالعه، قدرت حفظ و درک مطالب نیز خود بخود بالا خواهد رفت.
کسی که در پی حقیقت است باید مدّت قابل توجّهی را به مطالعه اختصاص دهد؛ و با برنامه ریزی معقول و به دور از افراط خود را ملزم به مطالعه کتب مفید بکند.
3) در کنار مطالعه، حفظ ارتباط با مرکز مشاوره نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاهها، از طریق سایت پرسمان، به حضرت عالی این امکان را خواهد داد که به کمک محقّقین این مرکز، جواب سوالات خود را راحت تر پیدا کنید. مطالعه در عین اینکه بسیاری مجهولات را حلّ می کند سوالات جدیدی نیز پدید می آورد، که در پی جواب آنها بودن باعث رشد و تکامل آدمی خواهد بود.

- امور اخلاقی:
برای اصلاح عادات بد اخلاقی باید در دو بعد نظری و عملی تلاش کرد.
بعد نظری: باید در آن آثار سو اخلاق بد و نتایج نامطلوب و زیانبار فردی و اجتماعی و دنیوی و اخروی اندیشه کرد و به اصطلاح باید عاقبت اندیشی نمود. «مرد آخر بین مبارک بنده ای است».
اگر انسان به ارزش های وجودی خود پی ببرد و متوجه گوهرهای ارزنده درون خود گردد و بفهمد تا چه مرحله ای می تواند پیش رود و درک کند جایگاه او از فرشتگان مقرب الاهی نیز می تواند فراتر باشد، آن گاه خود را رایگان نمی فروشد و کشور وجودش را تسلیم سپاه صفات بد و اخلاق ناپسند نخواهد کرد.
اگر فردی درک کند، عادات و اخلاق بد، اراده او را ضعیف و روح ملکوتی او را آلوده می سازد و سعادت جاوید و ابدی را از او سلب می کند و با این اخلاق و اعمال در واقع وجود خود و شخصیت حقیقی خود را می سازد و سپس با همین اخلاق بد محشور می گردد و بداند که این اخلاق و رفتار هرگز از او جدا نمی شود و همنشین دایمی او است، مسلما در اخلاق و اعمالش تجدید نظر می کند و به فکر اصلاح می افتد پس مرحله اول شناخت درست و واقعی آثار اخلاق و اعمال بد است. فهم این آثار به منزله نیمی از درمان و اصلاح آنها است.
بعد عملی: در این زمینه باید دانست: چون اخلاق بد به تدریج و به طور نامحسوس کشور ارزنده وجود انسان را اشغال کرده اند، نمی توان این مهمانان نامبارک و بد قدم را یک دفعه و ناگهانی از خانه بیرون کرد. بلکه باید به تدریج و با مدارا و دقت به این کار اقدام کرد.
مراقبت از اعمال و اخلاق به طور پیوسته و محاسبه نفس و حساب کشیدن از فرد، در کم رنگ شدن و ریشه کنی صفات و اخلاق بد نقش اساسی دارند.
هر اقدامی در این راه، گامی به سوی پیروزی و رسیدن به هدف است.
به طور مثال در مورد صفت زشت تکبر: اگر انسان آثار سوء تکبر را مورد مطالعه قرار دهد که از جمله آلودگی به کفر و شرک و محروم شدن از علم و دانش و زمینه فراهم شدن برای بسیاری از گناهان دیگر و تنفر مردم و دور شدن آنها از فرد متکبر است، قدری به خود می آید و در فکر درمان آن می شود. سپس در مقام عمل با تواضع در عمل (هر چند در ابتدا به صورت مصنوعی و غیر واقعی باشد) و سلام کردن به دیگران و نشست و برخاست با فقرا و ضعیفان و امتیاز قایل نشدن برای خود، کم کم تواضع را عادت خود و سپس آن را در وجودش ریشه دار و به صورت ملکه در می آورد و سایر عادات و اخلاق بد نیز به همین ترتیب ولی به تدریج و بامدارا قابل درمان و معالجه است.
دوست خوبم! مهمترین مسأله در اصلاح عمل، ترک گناه است؛ یعنی ابتدا گناهان را بشناسید و سپس تک تک آن ها را ترک کنید.
شرکت در مراسم مذهبی و مراسم دعا و توسل و تلاوت قرآن کریم و نیز معاشرت با دوستان صالح و با تقوا و با اخلاق و مطالعه سیره امامان (علیهم السلام) و اخلاق بزرگان از علمای دین در رفع مشکل و اصلاح فرد تأثیر به سزایی دارند.

-امور عبادی:
قدم اوّل توبه و انتخاب مرجع تقلید است؛ بعد از انتخاب مرجع تقلید، قدم دوم این است که مسائل مربوط به خود را از رساله توضیح المسائل مرجع تقلیدتان مطالعه فرموده و مطابق آن عمل نمایید. در این مورد نیز اگر با عالمی در تماسّ مداوم باشید مفید خواهد بود.
امّا اگر جواب مورد نظر خود را در رسائل عملیه نیافتید و کسی را هم نیافتید که از او راهنمایی بگیرید، می توانید سوال خود را از راه سایت پرسمان ارسال و جواب لازم را دریافت فرمایید. همچنین می توانید شماره تلفن دفتر مرجع تقلیدتان را به دست آورده، هنگام نیاز از آنها سوال کنید؛ همچنین می توانید از راه سایت پرسمان در برنامه ی گفتگوی زنده اینترنتی، که هر شب، غیر از پنجشنبه و جمعه برقرار است شرکت نموده از کارشناس امور دینی کمک لازم را دریافت نمایید. همچنین بانک پرسش و پاسخ سایت پرسمان که حاوی بیش از چهارده هزار پرسش و پاسخ است می تواند منبع خوبی برای یافتن جواب سوالات حضرت عالی در زمینه های گوناگون باشد.
موفق و سعادتمند و پیروز باشید.